Recensie Op Wacht

Fort Pannerden heeft altijd iets beangstigend voor mij gehad. De gebeurtenissen die mijn ouders hebben meegemaakt tijdens de laatste dagen van de oorlog in de regio Doornenburg en Gendt hebben mij als kind er altijd van weerhouden het Fort te bezoeken. Als kind verbleef ik tijdens de grote schoolvakanties, afwisselend in Doornenburg of Gendt bij familie. Het Fort was een geliefd uitstapje van mijn neefjes en nichtjes, maar ik durfde nooit mee te gaan. “Het spookt er, je hoort stemmen, er zijn geesten, ratten en muizen, misschien ligt er nog een skelet”, al die beelden kwamen als kind bij mij op. Nieuwsgierig naar het verhaal , Op Wacht de Opera met 33 hoorns en drie zangers in het Fort ben ik er toch maar eens gaan kijken.

Op zaterdag 20 september heb ik de première meegemaakt. Ik parkeer de auto op de grote parkeerplaats, van daar uit is het 20 minuten lopen door de de landtong tussen Waal en Rijn naar het Fort. Het zonnetje schijnt volop. Al wandelend ervaar ik de rust die er heerst in het gebied. “Wat zou een soldaat met muzikale gave om te componeren hier mooie werken kunnen schrijven, wat mooi om hier in rust te werken”, is de gedachte die bij mij opkomt. Na de mooie wandeling nader ik het Fort. Ik ben een van de eersten, drink een kopje thee in het restaurantje, maar dan zie ik toch langzaamaan meerdere bezoekers binnen stromen. Er is een programma boekje, maar ik besluit toch om het nog niet in te kijken. Ook vooraf aan het bezoek heb ik geen informatie over het Fort ingewonnen. Geheel neutraal en zonder voorkennis laat ik “de Opera” het verhaal van het Fort vertellen.

Het is de schrijfster / componiste Eva Beunk en scenario schrijver Rob Hoekstra op uitstekende wijze gelukt om mij en menig ander bezoeker volledig op te laten gaan in het verhaal van het Fort. Er wordt tijdens de route door het Fort geen woord gesproken, geen verhaal vooraf. De klanken van de hoorns en de summiere gezongen teksten beginnen na een paar minuten al het ware verhaal van het Fort weer te geven. Een van de scènes maakt mij zelfs angstig, :… Stil zittend, ogen gericht op de kijkgaten, dringen de geluiden van de hoorns diep tot mij door. Het komt bij mij over als de geluiden van de bommenwerpers in de 2e Wereldoorlog. De zangpartij zet in en geeft de emoties weer van de soldaten “op wacht”. Wachten op wat komen gaat, maar nooit
gebeurde. Het wachten dat verveeld , eenzaamheid, maar soms ook kameraadschap tijdens het treffen rondom de etenspot. De krakers die stemmen hoorden, stof, vuil, ratten en muizen trotseerden. Bij mij komt algauw de gedachte op dat mijn eerdere mening over het schrijven van mooie composities door soldaten hier waarschijnlijk geen schijn van kans zouden hebben gehad. “De Wachters” moeten een mensonterende periode hebben meegemaakt. Een mens is een sociaal wezen dat uitdaging en levendigheid om zich heen nodig heeft, dat alles hebben de Wachters moeten missen.

De muziek en zang van deze opera zullen in het Fort achterblijven. De opera heeft slechts betekenis als alle drie de aspecten, muziek, zang en Fort samengevoegd worden.

De Opera Op Wacht is een kunstvorm waar je voor open moet staan. Een kunstvorm waarvoor je bereid moet zijn om de gedachte achter het stuk op deze wijze tot je te nemen. Als je de opzet van de makers begrijpt, dan zal de recensie goed zijn. Wie bijvoorbeeld een Philharmonisch geschreven Opera voor ogen heeft gehad, zou teleurgesteld huiswaarts zijn gekeerd.

Chapeau voor de jonge componiste, de scenarioschrijver en de uitvoerende van de opera.